:: la buveuse d'absinthe (1907)

Léon Spilliaert (1881-1946) schilderde dit huiveringwekkende portret van een absintdrinkster in 1907. In de 19de eeuw was deze drank, op basis van anijs, heel populair in artistieke milieus. De sterk verslavende drank verwoestte vele levens. Hoewel in België in 1906 een wet van kracht werd (intussen opgeheven) waardoor absint verboden werd, was 'De Groene Fee' nog gemakkelijk verkrijgbaar op de zwarte markt en bij illegale stokerijen. Vandaag kennen we vooral de (sterk verdunde) variant Pernod.
Dit portret geeft op een fantastische manier de hallucinogene en donkere sfeer van een absintverslaving weer. Het duistere fin de siècle-gevoel dat Europa kenmerkte aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog.

:: Judith en Holofernes (1599)

Dit bloederige tafereel, van de hand van de Italiaanse meester Michelangelo Merisi da Caravaggio (1571-1610), beeldt het Bijbelse verhaal van Judith en Holofernes uit. Caravaggio was een leerling van de beroemde Titiaan en werd één van de meest invloedrijke klassieke schilders. Aan hem wordt het 'clair-obscuur' toegeschreven, een techniek waarvan later ondermeer Rembrandt veelvuldig gebruik zou maken.
Naast zijn onmiskenbaar immense talent is de historische figuur Caravaggio minstens even interessant. De man stond bekend als een agressieve vechtersbaas. Hij kwam vaak in aanraking met het gerecht en vluchtte zelfs uit Rome toen hij in 1606 na een meningsverschil betrokken raakte bij een moord.
In veel van zijn schilderijen zijn verwijzingen naar zijn wispelturige en destructieve karakter terug te vinden. Caravaggio schilderde aangrijpend realistisch en ging controverse niet uit de weg. Zo schilderde hij bijvoorbeeld ook een zieke Bacchus.

:: study after Velásquez's portrait of pope Innocent X (1953)

Francis Bacon schilderde in de jaren 1950 een serie portretten, gebaseerd op het portret dat Diego Velásquez schilderde van paus Innocentius X. Dit schilderij uit 1953 is voor mij het meest treffende uit die reeks. Bacon schetst hier een luguber beeld van de tragische paus op een gouden troon. Je kan het bezichtigen in Des Moines, Iowa, mocht je daar toevallig in de buurt zijn. Dichter bij huis is er ook eentje te zien in het Brusselse Museum voor Schone Kunsten.

:: sam dillemans: de waanzin van het detail

Gisteren heb ik op Canvas gekeken naar de documentaire 'De Waanzin van het Detail' over het leven en werk van de hedendaagse Antwerpse kunstenaar Sam Dillemans. Ik was er even niet goed van.
Ik had eerlijk gezegd zijn naam nog niet eerder gehoord, dus was ik wel even benieuwd te zien wat dat talent wel te bieden had. Doorgaans zegt de hedendaagse kunst mij niet al te veel, zeker niet de eerder experimentele zaken zoals de kippen van Koen Vanmechelen. Eerder sceptisch begon ik dus aan de uitzending.

De documentaire (en eigenlijk nog meer de persoon Dillemans) heeft mij werkelijk opgezogen. Hij doet me denken aan Van Gogh, aan Francis Bacon, aan Picasso, aan Spilliaert ook... Ik ga geen poging ondernemen om hem te beschrijven. Anderen kunnen dat beter. Maar de passie waarmee hij het over zijn vak heeft, het eindeloze ontzag waarmee hij naar het genie van zijn voorgangers kijkt, de emotie die hij in zijn doeken steekt, maken mij op slag verliefd op zijn werk. Ik wil hier meer van zien.


Ik kon nergens een afbeelding terugvinden van zijn impressie van de Kruisafneming van Rubens. Jammer.

:: nighthawks (1942)

Edward Hopper schilderde dit nachtelijke New Yorkse café in 1942. Ik heb nog niet vaak zo treffend de eenzaamheid zien portretteren. Eén van mijn favoriete schilderijen. Later meer.